سقط در گاوهای شیری و تلیسه‌ها
سقط یکی از ضررهای موجود در دامداری‌های را تشکیل می‌دهد. اما کی و کجا سقط به یک موضع بحرانی تبدیل می‌شود و برای پیش‌گیری از آن چه باید کرد؟ دانستن دلایل به وجود آورنده سقط ما را در کنترل آن کمک خواهد کرد. در این فرصت به بررسی مختصر سقط و دلایل آن خواهیم پرداخت.
تعریف: سقط در گاوهای شیری به صورت مرگ یا دفع جنین بین روزهای 45 و 260 از برقرای آبستنی تعریف می‌شود. سقط قبل از 45 روز در واقع “تلفات اولیه رویانی” نامیده می‌شود و رقمی در حدود 10 تا 15 درصد را شامل می‌شود. سقط پس از 260 روز، مرده‌زایی گفته می‌شود.
شیوع:
بیشتر گله‌ها از نرخ سقط 1-2 درصد رنج می‌برند. بنابراین، یک سقط به تنهایی دلیلی برای زنگ خطر نمی‌شود.
- یک نرخ سالیانه سقط نزدیک به 5% نرمال است. این رقم سقط‌هایی را که در طول ماه دوم و سوم آبستنی رخ می‌دهد، شامل نمی‌شود چرا که اغلب آن‌ها قابل تشخیص نیستند.
- نرخ سقط بیش از 10 % به عنوان طوفان سقط در نظر گرفته می‌شود!!
تشخیص:
تشخیص علت سقط مشکل است و تنها در 20-30% موارد تشخیص انجام می‌گیرد.
برای تشخیص علت واقعی سقط باید جنین و جفت همراه آن با آب یا محلول نمکی به دقت شسته و در جای سرد نگهداشته شود. بهترین کار این است که کل نمونه جنین به آزمایشگاه فرستاده شود. در برخی موارد برخی از اندام‌های جنین به آزمایشگاه فرستاده می‌شود.
سقط به وسیله فیتوتوکسین‌ها
سقط ممکن است به وسیله توکسین‌ها (سموم) موجود در گیاهان ایجاد شود نظیر:
- سوزن‌های درخت کاج پندورسا
- گون سمی
- علف مار بروم
- شبدر شیرین کپکی
علف مار حاوی آلکالوئید ایندولیزیدین است که می‌تواند جسم زرد، کوریوآلانتوئیس و نرون‌ها را متاثر سازد، در نتیجه می‌تواند منجر به سقط شود.
سقط به وسیله مایکوتوکسین‌ها
سقط‌های به وسیله مایکوتوکسین‌ها در بهار بیشتر دیده می‌شوند، چون در این زمان گاوها از مواد خوراکی کپک زده بیشتر استفاده می‌کنند. این سقط‌ها تک و توک اتفاق می افتند و و از ماه چهارم تا انتهای آبستنی بیشتر هستند.
دلایل سقط
- دلایل غیر عفونی
ژنتیک
محیطی: دما
تغذیه‌ای: فیتوتوکسین‌ها از جمله مایکوتوکسین‌ها
پزشکی: تجویز داروهای ایجاد کننده سقط (مثل پروستاگلاندین F2α، گلوکوکورتیکوئیدها، استروژن)
تکنیسینی-کارگری: حذف دستی جسم زرد یا جابجایی بی دقت دام‌های آبستن
2. دلایل عفونی
عفونت‌های عمومی با تب بسیار بالا
آلودگی‌های به خصوص نظیر بروسلولز، BVD، و … .
پیش‌گیری از سقط
1- رعایت بهتر معیارهای بهداشتی و زیست-امنیتی در محیط گاوداری و محل ذخیره علوفه. پاکسازی محل از حیوانات ولگرد که عامل انتقال بیماری‌های مسبب سقط هستند.
2- جدا کردن گاوهای سقطی از بقیه دام‌ها و پاکسازی سریع محیط از بقایای جنین سقطی
3- ارزیابی منظم خوراک برای مایکوتوکسین‌ها و سایر فیتوتوکسین‌ها
4- ایمن‌سازی مناسب و کافی در برابر بیماری‌های عفونی مسبب سقط
5- حفظ و نگهداری رکوردهای تولید مثلی و درمانی برای اجتناب از تلقیح دام‌های آبستن و تجویز داروهایی که ممکن است منجر به سقط دام‌های آبستن گردد.
6- واکسیناسیون در برابر بیماری‌های ویروسی نیز به نوبه خود نقش مؤثری در پیش‌گیری از سقط دارد.
