تعداد زیادی از محصولات تغذیه ای و راهکارهای مدیریت تغذیه ای وجود دارند که می توانند به عنوان ابزارهای حمایتی در بیماری های متابولیکی و عفونی مختلفی به کار برده شوند.
تغذیه مناسب می تواند به کاهش وقوع یا کنترل ناهنجاری های متابولیکی، عفونی و تولید مثلی کمک کند. در این مقاله موضوعاتی در مورد معاینات بالینی، درمان های حمایتی و پیش گیری از ناهنجاری های متداول گاوهای شیری مطرح خواهد شد.
شاخص های متعددی وجود دارند که نشان می دهند یک مشکل تغذیه ای احتمالی در گله وجود دارد. هنگام ارزیابی یک گله به موارد زیر توجه کنید:
1- وقوع بالا و غیر متعارف ناهنجاری های متابولیکی. معمولا وقوع بیش از 10 تا 15 درصدی در یک گله به عنوان مشکل تلقی می گردد.
2- افزایش وقوع بیماری های متابولیکی و پاسخ ضعیف دام به واکسیناسیون.
3- شیوع بیش ازحد طبیعی فحلی های خاموش یا ضعیف و نرخ باروری پایین.
4- انحراف 0/3 درصدی چربی شیر (بالا یا پایین میانگین نژاد) در فصول مختلف سال.
5- انحراف 0/2 درصدی پروتئین شیر (بالا یا پایین میانگین نژاد) در فصول مختلف سال.
6- شیوع زیاد طعم بد شیر، یه ویژه ترشیدگی، اکسیدشدگی، یا شیر با طعم مقوا و مزه های مالتی یا نا مشخص.
7- کاهش بیش از حد در شیر تولیدی، ناتوانی در رسیدن به تولید بالا در پیک تولید و به طور کلی تولید پایین تر از حدی که سطح تغذیه و ژنتیک گله نشان می دهد.
8- بیش از 10 درصد گله با BCS بالا.
9- کاهش ماده خشک مصرفی در کل گله یا در گروه های خاص.
مشکلات مربوط به خوراک زدگی
الف) معاینات بالینی حمایتی
1- سطوح اجسام کتونی هر دامی می تواند کنترل شود. توصیه می شود که سطوح اجسام کتونی شیر به جای اجسام کتونی ادرار اندازه گیری شود. تست شیر محافظه کارانه تر است و در نشان دادن موارد خطرناک در گله صحیح تر است.
2- pH همه مواد خوراکی سیلو شده و آب مصرفی باید اندازه گیری شود. کل باکتری ها و تعداد کل کلی فرم آب مصرفی نیز باید اندازه گیری شود.
3- مایکوتوکسین های تک تک مواد خوراکی یا TMR باید کنترل شود. این امر به ویژه در مواردی که اسهال خونی، چرخه های نامنظم فحلی و نرخ های آبستنی پایین شایع هستند اهمیت بالایی دارد.
4- گاوهای خوراک زده را به دقت برای علائم بیماری های تنفسی معاینه کنید. علایئم این بیماری در گاوهای بالغ ممکن است به افزایش نسبی در تعداد تنفس و دمای بدن محدود شود.
5- اگرخوراک زدگی مشکل کل گله است، دادن پروفایل تست ضروری می شود. توصیه می گردد از گاوهای خشک (Far off) و انتظار زایش (Close up) و گاوهای تازه زای بیش از 3 هته شیردهی نمونه گرفته شود. این پروفایل تست می تواند شامل موارد زیر باشد: تعداد تفریقی سلوهای سفید خون، نیتروژن اوره ای خون، مواد معدنی، فیبرینوژن، و در موارد مزمن آرژیناز (نشانگر احتمالی آسیب کبدی). تعداد بالای سلول های سفید خون اغلب با عفونت مزمن یا لکوز مرتبط است. تعداد نامتعارف پایین سلول های سفید خون گاهی اوقات در دام های در گیر با عفونت حاد و بیماری های ویروسی دیده می شود. فیبرینوژن اغلب در دام هایی که از عفونت حاصل از آبسه، نئوپالازیا، پریتونیت (التهاب پرده های صفاقی)، سالمونلا یا شکستگی رنج می برند بالا می باشد.
ب) درمان حمایتی
1- افزودنی های خوراکی متعددی وجود دارند که در این شرایط می توانند به کار برده شوند. آنها شامل بلوس های ویتامین های گروه B، یا 56 تا 112 گرم از مخمر خشک آبجوکشی، یا 112 گرم از مخمر زنده به مدت 5 تا 10 روز، یا خورانیدن جوش شیرین می باشند.
2- ترغیب خوراک خوردن با ارائه مواد خوراکی غیر معمول به گاوهایی که به شدت خوراک زده هستند به مدت چند روز. اقلام خوراکی می تواند شامل علوفه متفاوتی نظیر علف خشک یا کاه، استارتر گوساله، یا دانه غلات باشد. اگر همه موارد فوق امکان پذیر باشد، مصرف علوفه را بیش از کنسانتره ترغیب نمایید.
3- منابع عبوری و محافظت شده اسیدهای آمینه را امتحان کنید.
4- دنبال بیماری های عفونی و التهابی باشید.
5- درمان های حمایتی اضافی در درمان کتوز را مد نظر قرار دهید.
ج) پیشگیری
1- جیره را از لحاظ پروتئین خام، پروتئین محلول مصرفی، پروتئین عبوری، علوفه و NDF، کلسیم، منیزیم، سدیم و کلر مصرفی هم برای گاوهای خشک و هم شیرده متوازن کنید. توازن مطلوب مواد معدنی در دوره خشکی را رعایت کنید.
2- از خورانیدن مقادیر زیاد کنسانتره به گاوهای خشک و آنهایی که اخیرا زایش کرده اند بپرهیزید. به عنوان یک توصیه نباید بیش از 30 درصد ماده خشک به گاوهای انتظار زایش کنسانتره بدهید (البته ممکن است همه موافق با این توصیه نباشند). گاوهای تازه زا نیز نباید بیش از 50 تا 55 درصد از ماده خشک مصرفی کنسانتره مصرف کنند.
3- از جوش شیرین در جیره گاوهای شیری استفاده کنید (به ویژه در گاوهایی که اخیرا زایش کرده اند).
4- از خورانیدن خوراک هایی که به صورت غیر طبیعی تخمیر شده اند برای 2 هفته پیش تا 6 هفته پس از زایش اجتناب کنید.
5- بلافاصله پس از ازیش و 8 ساعت پس از آن بولوس های پر-کلسیم (75 گرم کربنات کلسیم در کل) به گاو بخوارنید.
6- از TMR گاوهای خشک و تازه زا نمونه بگیرید و آن را آنالیز کنید و بین مقدار برنامه ریزی شده و ارائه شده مقایسه نمایید.
7- آلودگی های میکروبی، pH و نیترات آب مصرفی را اندازه گیری کنید.
8- بررسی کنید تا گاوها به مقادیر زیاد سیب، ذرت سیلو شده سبز-برداشت شده، دانه های سمی و علوفه در حال داغ شدن دسترسی نداشته باشند.
در هفته آینده به ادامه این مقاله خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
جابجایی شیردان
الف) معاینات بالینی حمایتی
1- pH ادرار و مدفوع را کنترل کنید. در گاوهای طبیعی، pH مدفوع باید بین 6/5 تا 7/1 باشد و بیشتر گاوها در دامنه بین 6/6 تا 6/8 قرار می گیرند. برای گاوهای خشک که نمک آنیون مصرف نمی کنند، pH ادرار بین 7 تا 8 می باشد.
2- مایکوتوکسین های علوفه، غلات، و جیره کاملا مخلوط را اندازه گیری کنید.
ب) درمان حمایتی
درمان جابجایی شیردان مشابه آنهایی که در مورد مشکلات مربوط با خوراک زدگی گفته شد.
ج) پیشگیری
1- از اسیدوز ناشی از خورانیدن مقادیر زیاد کنسانتره و مقادیر کم علوفه اجتناب کنید. جیره را از لحاظ مقدار علوفه، کل NDF و کربوهیدرات های غیر ساختمانی ارزیابی کنید. سطوح مختلف مواد خوراکی و نیز چگونگی فرآیند شدن مواد خوراکی را مورد توجه قرار دهید.
2- از آلکالوز ناشی از خورانیدن مقادیر زیاد مواد معدنی و یا پروتئین اجتناب کنید.
3- از توکسمیا و مشکلات مرتبط با کلسیم بپرهیزید. مسائل تغذیه ای مربوط به بروز تب شیر می توانند باعث جابجایی شیردان شوند.
4- مقادیر مناسبی از علوفه با قابلیت هضم بالا و اندازه ذرات بهینه در اختیار دام قرار دهید. گاوهای خشک در اوایل دوره خشکی باید 1/5 تا 2 درصد وزن بدنشان از ماده خشک علوفه مصرف کنند. گاوهای انتظار زایش نیز بایستی 1 تا 1/4 درصد وزن از ماده خشک علوفه تغذیه کنند.
5- از تغذیه بیش از حد غلات پیش از زایش اجتناب کنید.
6- مقادیر خوراک های کپکی حاوی مایکوتوکسین ها را حذف کنید یا کاهش دهید.
جفت ماندگی
الف) معاینات بالینی حمایتی
1- هنگامی که جفت ماندگی در گله مشکل ساز است (بیش از 8 تا 10 درصد)، پروفایل تست برای بررسی میزان مواد معدنی خون، سلنیوم، ویتامین E، و بتاکاروتن لازم خواهد بود. در موارد انفرادی اندازه گیری نیتروژن اوره ای خون و حجم سلول های فشرده خون نیز باید در نظر گرفته شود.
2- اگر سقط ها و/یا تولد گوساله های ضعیف با جفت ماندگی ها نیز مرتبط هستند، پروفایل تست باید شمامل BVD، IBR، PI3، هموفیلوس و لپتوزپیروز نیز باشد.
ب) درمان حمایتی
1- می توان به گاوهای خشک 20 میلی گیرم از سلنیوم و 680 واحد از ویتامین E تزریق کرد. ویتامین A و E می تواند در سطوحی معادل با یک تا 3 میلیون واحد از ویتامین A و 1000 واحد از ویتامین E مورد استفاده قرار گیرند.
2- اگر جفت ماندگی همزمان با خوراک زدگی اتفاق افتاده است، از بولوس های کلسیم (75 گرم از کربنات کلسیم) استفاده کنید.
ج) پیشگیری
1- جیره گاوهای خشک و تلیسه های بهار زا را بویژه در 3 هفته متنهی به زایش مورد انتظار متوازن کنید. توجه ویژه ای به سطوح کلسیم، فسفر، سلنیوم، ویتامین های A، D، و E مبذول نمایید. از کمبودها و بیش بودهای بیش از حد کلسیم، فسفر و ویتامین D بپرهیزید. برای گاوهای خشک جیره باید طوری فرموله شود که حدود 135 تا 150 هزار واحد ویتامین A، در حدود 15 تا 25 هزار واحد ویتامین D، و 2000 واحد ویتامین E برای دام تامین نماید.
2- وقتی تب شیر در گله مشکل ساز است از نمک آنیونی استفاده کنید. سطوح گوگرد، کلر، پتاسیم و سدیم را در همه مواد خوراکی بررسی کنید.
3- از BCS بالا قبل و پس از زایش دوری کنید.
4-گاوها نباید به ذرت سیلو شده به صورت آزاد دسترسی داشته باشند. مصرف کنسانتره باید کنترل شده باشد.
5- از شرایط تنش زا مثل اصطبل زایمان کثیف، در طول پیش از زایش و در زمان زایمان بپرهیزید.
متریت
الف) معاینات بالینی حمایتی
1- اگر مشکل بیش از 3 هفته پس از زایش ادامه داشت، کشت رحم به منظور شناسایی باکتری هوازی و غیر هوازی باید درخواست شود.
2- پروفایل تست گاوهای خشک و تازه زا باید شامل تعداد سلول های سفید، سلنیوم، روی، مس، آهن، منیزیم، نیتروژن اوره ای خون، ویتامین A و E باشد.
3- آلودگی باکتریایی و محتوای مواد معدنی آب را بررسی کنید.
ب) درمان حمایتی
1- اگر جواب معاینات و آزمایشات تایید کند، محلول تزریقی سلنیوم-ویتامین E و ویتامین های محلول در چربی می تواند مفید باشد.
2- سطوح علوفه کپکی را در جیره کم کنید یا حذف کنید.
3- فحلی طبیعی یا القا شده احتمالا بهترین درمان در عفونت های رحمی است.
ج) پیشگیری
1-بهداشت خوب را در محوطه زایش و در طول 72 ساعت پس از زایمان رعایت کنید.
2- یک جیره متوازن از لحاظ پروتئین، مواد معدنی، و ویتامین را در اختیار گاوهای خشک و شیرده قرار دهید.
3- از BCS های به شدت چاق یا لاغر دوری نمایید.
4- وسایل تلقیح را تمیز و بهداشتی نگهداری کنید. در گله هایی که به طور مزمن با این مشکل درگیر هستند از غلاف دوبل برای تلقیح استفاده کنید.
5- از جفت گیری طبیعی بپرهیزید.
در هفته آینده به بخش پایانی مقاله خواهیم پرداخت. با ما همراه باشید.
عدم باروری
الف) معاینات بالینی حمایتی
1- بررسی بیماری هایی نظیر BVD، IBR، لپتوسپیروز، و هموفیلوس مورد نیاز است.
2- اندازه گیری میزان پروژسترون شیر به منظور بررسی صحت تشخیص فحلی و زمان تلقیح مورد نیاز است.
3- پروفایل تست ممکن است است مفید باشد و فاکتورهای مورد برسی عبارتند از: تعداد سلول های سفید خونی، تعداد سلول های قرمز یا حجم فشرده سلول، نیتروژن اوره ای خون، مواد معدنی به ویژه منیزیوم، مس، آهن، و سلنیوم، ویتامین A و E و بتاکاروتن. 4 تا 12 دام مشکل دار علاوه بر همین تعداد از دام های بارور در همان مرحله شیردهی باید برای آزمایش انتخاب شوند.
4- نیتروژن اوره ای شیر نیز معیاری با ارزش است که برای تشخیص وجود هرگونه اختلال تغذیه ای می تواند به کار رود.
ب) درمان حمایتی:
1- جیره را مطابق با نتایج به دست آمده از معاینات بالینی تصحیح نمایید
2- ممکن است واکسیناسیون بر ضد بیماری های شناسایی شده از مرحله قبل مورد نیاز باشد.
ج) پیشگیری:
1- اعمال مدیریتی کنونی در کنترل بیماری ها، تشخیص فحلی، روش تلقیح، و نگهداری اسپرم را بررسی کنید. از رکوردهای موجود به خوبی نگهداری کنید و از آنها برای تعیین مقدار پیشرفت استفاده کنید.
2- جیره ای متوازن با هدف جلوگیری از مقادیر بالای فسفر خون به دام های خود بدهید. جیره های حاوی مقادیر بالای پروتئین، در ترکیب با مقادیر بالای پروتئین محلول یا پروتئین قابل تجزیه در شکمبه ممکن است منجر به سطوح بالای نیتروژن اوره ای شیر بالاتر از 19%شود. جیره را از لحاظ کافی بودن سطوح مس و منیزیوم بررسی نمایید. از جیره های با کلسیم بیش از حد یا کمتر از حد مورد نیاز اجتناب کنید.
3- BCS گله را ارزیابی کنید. گله در زمان تلقیح باید BCS خود را حفظ کند یا در حال افزایش آن باشد. اگر گاوها به شدت لاغر باشند یا بیش از 1 BCS از زمان زایش تا اولین سرویس از دست بدهند، فحلی را کمتر نشان می دهند.
کیست تخمدانی
الف) معاینات بالینی حمایتی
1- هنگامی که کیست تخمدانی در گاوها بیش از 15 درصد و در تلیسه ها بیش از 5 درصد باشد باید نگران شد و معاینه را شروع کرد. پروفایل خونی باید شامل موارد زیر باشد: کلسیم، فسفر، سلنیوم، ویتامین A وE و بتاکاروتن.
2- اندازه گیری مایکوتوکسین در TMR یا تک تک اجزای خوراک و علوفه باید انجام شود. زیرالنون هم باید اندازه گیری شود.
3- استفاده از آزمون پروژسترون شیر می تواند در تفریق بین کیست های تخمدانی و فولیکولی کمک نماید.
ب) درمان حمایتی:
1- اگر نتایج آزمایش نشان دهد، سلنیوم جیره را افزایش دهید.
2- سطوح مناسب ویتامین های محلول در چربی را حفظ کنید.
ج) پیشگیری:
1- مشکلات متابولیکی و ناهنجاری های متابولیکی پیرامون زایش راکاهش دهید.
2- از BCS بالا در اواخر دوره شیردهی و دوره خشکی اجتناب کنید.
3- مقادیر سلنیوم و ویتامین های محلول در چربی جیره را حفظ کنید.
4- از خورانیدن جیره های بسیار پرعلوفه که حاوی سطوح بالای استروژن هستند اجتناب کنید. اقلامی که می توانند مشکل ساز باشند شامل: خوراک های کپکی، علوفه لگومینه تازه مثل یونجه و شبدر سفید می باشند.
سقط
الف) معاینات بالینی حمایتی
1- برخی عفونت ها موجب سقط می شوند که عبارتند از BVD، بروسلوز، IBR، لپتوسپیروز، لستریوز، مایکوزها، نئوسپورا، تریکومونازها، و ویبریوزها.
2- مواد تحویلی به آزمایشگاه باید شامل جفت، جنین تازه، و یک نمونه خون از دام باشد. نمونه خون بعدی باید 3 هفته پس از تاریخ سقط گرفته شده و به آزمایشگاه ارسال شود.
3- در مورد حیوانات سقط کرده یا گروه های در معرض خطر پروفایل تست انجام دهید.
4-جیره و آب مصرفی را از لحاظ نیترات آزمایش کنید. گازهای سیلو و مصرف گیاهان حاوی اسید پروسیک را نیز بررسی کنید.
ب) درمان حمایتی:
1- درمان این ناهنجاری به نتایج به دست آمده از معاینات بستگی دارد. با دامپزشک خود مشورت کنید.
ج) پیشگیری:
1- اقدامات زیست-امنیتی را حفظ و ارتقا دهید. ابزارهای ورودی جدید به گله را قرنطینه کنید.
2- نیترات و مایکوتوکسین های مواد خوراکی را اندازه گیری نمایید. مقدار ویتامین A، E، سلنیوم و ید جیره را بررسی کنید.
3- از شرایطی که برای دامهای آبستن آسیب زا و یا با فشارهای مکانیکی همراه است جلوگیری کنید.
4- برنامه های کنترل جوندگان در گله را اجرایی کنید. آنها باعث نشر بیماری می شوند.
ورم پستان
الف) معاینات بالینی حمایتی
1- هنگامی که عامل بیماری زای گله ناشناخته است، تمام کارتیه های گاوهای مورد دار یا آنهایی که SCC بالای 500 هزار دارند را کشت دهید. پیش از نمونه گیری، انتهای هر سرپستانک باید شسته، خشک و با یک پنبه الکل پاک شود
2- برای تعیین اینکه کدام آنتی بیوتیک بر ضد باکتری های گله موثرتر است، آزمون حساسیت می تواند مفید باشد.
3- ارزیابی لکوسیت ها روشی معقول برای ارزیابی وضعیت ورم پستان گله یا تک تک گاوها می باشد.
4- پروفایل تست گاوهای خشک و تازه زا باید شامل موارد زیر باشد: تعداد سلول های سفید خون، سلنیوم، روی، مس، نیتروژن اوره ای خون، ویتامین A و E.
5- هر نوع علوفه یا غله مشکوک به مایکوتوکسین را اندازه گیری کنید.
6- اگر کلی فرم ها و پسودوموناس ها در ورم پستان گله شما دخیلند، آب مصرفی و مورد استفاده در مصارف بهداشتی را نیز آزمایش کنید.
ب) درمان حمایتی
1- استفاده از پمادهای درمانی گاوهای خشک هنگامی که آنها را خشک می کنید به کاهش عفونت های جدید کمک می کند. حدود 40 درصد از عفونت های جدید پستانی در دوره خشکی و چندین روز پس از زایش اتفاق می افتند.
2- رژیم های درمانی به نوع باکتری یافت شده بستگی دارد. برخی باکتری ها، بسته به اینکه خواه واگیر دار باشند یا محیطی، به آنتی بیوتیک بهتر از سایر باکتری ها پاسخ می دهند.
ج) پیشگیری:
1- سالی یک یا دوبار تجهیزات شیردوشی خود را بررسی کنید.
2- موارد روزمره شیردوشی خود را چک کنید: آماده سازی پستان، رگ زدن، زمان شیردوشی به ازای هر گاو، شیردوشی گاوها با سرپستان های خشک و غوطه ور کردن سرپستان در تیت گارد بعد از شیردوشی.
3- آسیب های سرپستان را بررسی کنید و پشیر را به روش های معمول ارزیابی کنید.
4- پس از جدا کردن خرچنگی ها تمام سرپستانک ها را در یک محلول موثر و غیر سوزش آور غوطه ور کنید.
5- حذف دامهایی که به طور مزمن درگیر ورم پستان هستند منبع موثری از ارگانیسم های بیماری زا را از گله حذف می کند و به کاهش ورم پستان کمک میکند.
6- داشتن یک محیط بهداشتی با تعویض مکرر بستر یا محدود کردن دسترسی به نقاط مرطوب بسیار مهم است. این امر به ویژه باید در اصطبل زایش و گاوهای تازه زا رعایت شود.
7- با تمرکز بر پروتئین، سلنیوم، عناصر کم مصرف و ویتامین ها یک جیره کاملا متوازن به گاوهای خود بدهید.
8- به طور مرتب رکوردهای گاوها و SCC آنها را کنترل کنید.
9- از خوراک های کپکی یا آنهایی که حاوی مایکوتوکسین ها در سطوح محسوسی هستند جلوگیری کنید.
10- در آب و هوای گرم و مرطوب، اقدامات بیشتری در جهت حفظ بهداشت محیط انجام دهید.
