لاکتوباسیلوس بوچِنِری و پایداری هوازی سیلو
لاکتوباسیلوس بوچِنِری یک ماده‌ی تلقیحی سیلو است که برای استفاده در ذرت سیلویی، سیلوی گرامینه‌ها، سیلوی لگومینه‌ها (یونجه)، و ذرت دانه‌ای پر رطوبت تاییدیه دارد. ثابت شده است که لاکتوباسیلوس بوچِنِری پایداری هوازی سیلو را با کاهش رشد مخمرها افزایش می‌دهد. نتیجه اینکه، سیلوهای تلقیح شده با لاکتوباسیلوس بوچِنِری به گرم شدن سیلو هنگام قرار گرفتن در معرض هوا مقاوتر هستند.
لاکتوباسیلوس بوچِنِری چیست؟
در ابتدا لاکتوباسیلوس بوچِنِری از سیلوهایی که به طور طبیعی وضعیت هوازی پایداری داشتند، جداسازی شد. لاکتوباسیلوس بوچِنِری یک باکتری هتروفرمنتیتیو است(تخمیر هوازی و بی هوازی) که در طول تخمیر اسید لاکتیک و اسید استیک تولید می‌کند. سیلوهای تلقیح شده با دوز موثر این باکتری (5×105 CFU به ازای هر گرم از مواد تازه در حال سیلوشدن) در مقایسه با گروه شاهد غلظت‌های بالاتری از اسید لاکتیک داشتند.
لاکتوباسیلوس بوچِنِری چه فرقی با سایر مواد تلقیحی به سیلو دارد؟
بیشتر باکتری‌های تلقیحی به سیلو در طول تخمیر اسید لاکتیک تولید می‌کنند. متداول‌ترین باکتری‌های تولیدکننده‌ی اسیدلاکتیک در مواد تلقیحی سیلو عبارتند از: لاکتوباسیلوس پلانتاروم، لاکتوباسیلوس اسیدوفیلوس، پِدیوکوکوس سرویسیا، پِدیوکوکوس اسیدیلاکتیسی و انتروکوکوس فاسیوم. نشان داده شده است که این میکروب‌ها سرعت کاهش pH در طول تخمیر را افزایش، اتلاف ماده خشک سیلو را کاهش می‌دهند و در بسیاری از موارد عملکرد دام بهبود می‌یابد. با این حال، محصولات تخمیری سیلوی تلقیح شده با باکتری‌های هموفرمنتیتیو گاهی اوقات می‌توانند منجر به تولید سیلوهایی شوند که وقتی در معرض هوا قرار می‌گیرند نسبت به آن‌هایی که مواد تلقیحی نداشته‌اند پایداری کمتری داشته باشند. این پدیده منطقی به نظر می‌رسد چرا که اسیدلاکتیک تولید شده بوسیله باکتری‌های هموفرمنتیتیو می‌تواند با قرار گرفتن سیلو در معرض هوا و اکسیژن به سرعت به وسیله مخمرها متابولیزه شود.
وقتی در زمان سیلوکردن بوچِنِری در همان دوز توصیه شده در بالا به کار می‌رود، ثابت شده است که پایداری هوازی سیلو را در مقایسه با سیلویی که مواد تلقیحی دریافت نکرده است، در انواع سیلوها بهبود می‌دهد. به نظر می‌رسد که اثر سودمند این سویه به تولید اسید استیک آن مربوط باشد. احتمالاً اسید استیک تولید شده بر روی چند گونه از مخمر که مسئول افزایش حرارت سیلو به محض در معرض هوا قرار گرفتن آن هستند، اثر بازدارنگی رشد دارد.
در آزمایشات متعدد مشخص شده است که در سیلوهای تلقیح شده با لاکتوباسیلوس بوچِنِری نسبت به گروه شاهد رشد مخمر و کپک کمتر بوده است. همچنین سرعت رشد مخمر و کپک با قرارگیری در معرض هوا در سیلوهای تلقیح شده با لاکتوباسیلوس بوچِنِری نسبت به گروه شاهد به شدت پایین‌تر بوده است. در نتیجه وقتی سیلو در معرض هوا و اکسیژن قرار گرفت دمای سیلوهای تلقیح شده با این باکتری به سرعت بالا نرفت و تمایل داشت که برای چندین روز (حتی در آب و هوای گرم) به صورت هم دما با محیط باقی بماند.
چه زمانی لاکتوباسیلوس بوچِنِری موثر خواهد بود؟
استفاده از لاکتوباسیلوس بوچِنِری به احتمال زیاد تحت شرایطی که انتظار داریم عدم پایداری هوازی سیلو دردسر ساز شود، بهترین سودآوری را خواهد داشت. سیلوی ذرت و ذرت دانه ای پر رطوبت در مقایسه با سیلوی یونجه به فساد هوازی به محض قرارگیری در معرض هوا حساس‌تر هستند و بنابراین لاکتوباسیلوس بوچِنِری ممکن است سودمند باشد.
باید یادآور شد که دمای بالای محیط، پر کردن آهسته سیلو در فصل سیلو، کوبیدن نامناسب سیلو، سرعت نامناسب تراشیدن رخ سیلو، و مدیریت ضعیف آخور خوراک همه و همه از عواملی هستند که که می توانند پایداری هوازی سیلو را کاهش دهند. این احتمال وجود دارد که در شرایطی که باکتری های اسید لاکتیک به سیلو تلقیح شده اند یا سیلوهای بدون ماده تلقیحی سابقه گرم شدن را در سالهای پیش داشته اند، لاکتوباسیلوس بوچِنِری بتواند پایداری هوازی سیلو را افزایش دهد.
خلاصه
لاکتوباسیلوس بوچِنِری در علوفه ها و غلات موجب افزایش غلظت اسید استیک و کاهش اسیدلاکتیک سیلو در مقایسه با گروه شاهد می شود. در سیلوهای تلقیح شده با بوچِنِری تعداد مخمرها کم می‌شود. در نتیجه سیلوهای حاوی این باکتری نسبت به افزایش حرارت در هنگام قرارگیری در معرض هوا پایدارترند.
به نظر می‌رسد که تلقیح سیلو با لاکتوباسیلوس بوچِنِری این پتانسیل را دارد که به طور چشمگیری پایداری هوازی سیلو را افزایش دهد و در جایی که گرم شدن خوراک و کپک زدگی خوراک از مشکلات پیش رو هستند، فساد آن را کاهش دهد. سودمندی اقتصادی استفاده از این محصول بستگی به این دارد که چه مقدار از ضایعات سیلو با استفاده از این باکتری کاسته می‌شود.
دکتر احسان محجوبی 1 تیر 93
