همواره باید توجه داشت که 30 درصد از توان تولیدی مربوط به ژنتیک است و بقیه مربوط به محیط فراهم شده توسط دامدار.

 گاوها مثل قطارها هستند و بهتر از هر کارخانه بیولوژیکی دیگه‌ای می‌توانند اینرسی حرکتی خودشان را حفظ کنند. اما اگر به هر دلیلی مثل بیماری سرعتشان کم شود یا از ریل خارج شوند برگرداندن آن‌ها به سرعت قبلی به گونه‌ای که بتوانند به حداکثر توان تولیدی‌شان برسند بسیار مشکل است. لذا تجربه نشان داده است که دامدارانی که برنامه‌های فشرده مدیریت گاو تازه‌زا دارند کمتر به کاهش تولید دچار می شوند بنابراین درصد حذف در 60 روز اول در آنها کمتر است.

اجزای اصلی برنامه‌های مدیریت گاو تازه‌زا:

1- داشتن بهاربند جدا برای گاوهای تازه زا حداقل به مدت 10 تا 14 روز. این کار به تحریک ماده خشک مصرفی کمک می‌کند.

2- نباید بیش از 85 درصد ظرفیت بهاربند، دام در بهاربند باشد. در یک گله با فاصله گوساله زایی 13.5 ماه، در هر زمان مشخص 4.1 درصد از کل گله در گروه گاوهای تازه زا هستند.

3-  در صورت امکان تلیسه‌ها از دام‌های بالغ جدا باشند. ماده خشک مصرفی در یک بهاربند مختلط باید بین 18.2 (نیمی از بهارند تلیسه) تا 20.5 (یک سوم بهاربند تلیسه) باشد.

علائم هشدار دهنده مهم هنگام معاینه گاو تازه زا:

1- دمای راست روده (ولی همیشه درست نیست). دمای بیشتر از 39.2 تا 39.4 به عنوان خط قرمز در نظر گرفته می‌شود. با این راهکار ممکن است 50 درصد از گاوها از مشکلات مربوط به سلامتی رهایی یابند.

2- از واژن به عنوان یک محل جایگزین برای اندازه‌گیری دما می‌توان استفاده کرد. رکتوم پر از هوا یا نقص در وارد کردن دماسنج موجب کمتر نشان دادن دما خواهد شد.

3- همواره در یک زمان مشخص از روز (مثلا صبح ها) برنامه تب‌گیری را انجام دهید.

4- در آب و هوای گرم تعیین دما با مشکل مواجه می‌شود. در این مورد گاوهای هیپوکلسمیک دما را بیش از حد نشان می‌دهند.

برخی از محصولاتی و داروهایی که در دامهای تازه زا به کار می روند:

اکسنل: درمان متریت سی (به مدت سه روز)؛

فلونکسین مگلوماین یا آسپیرین برای درمان عفونت‌های سُمی؛

پریدیف (ایزو فلوپردون استات) برای کتوز؛

دگزا متازون برای فلج زایمان (24 ساعت اول پس از زایش)؛

ویتامین B کمپلکس برای افزایش اشتها؛

ویتامین ADE به منظور اثر ویتامین D بر روی متابولیسم کلسیم؛

مزایای سلامتی و تولیدی داشتن یک برنامه گاو تازه زا

داشتن یک گروه تازه‌زا همواره فرصتی برای روش‌های مدیریت روزمره در جهت جلوگیری یا کاهش مشکلات مربوط به ناهنجاری‌های گاو تازه‌زا فراهم می‌نماید. خورانیدن حدود 500 گرم پروپیونات کلسیم و حدود 60 گرم پروپیلن گلیکول بلافاصله پس از زایش در عمل روشی اعجاب انگیز است. این روش هرگونه مشکلی را که در ماده خشک یا انرژی مصرفی و/یا متابولیسم مواد معدنی در گروه انتظار زایش و غیر قابل تشخیص بوده است را مرتفع می‌کند.

رحم را در روزهای 4، 6، 8، 10 و 12 پس از زایش به منظور وجود عفونت‌های سمّی رحم معاینه کنید. این معاینه در گاوهای هیپوکلسمیک یا آن‌هایی که اسیدوز دارند و دمای بدنشان پایین تا طبیعی است بسیار اهمیت دارد چرا که از راه اندازه‌گیری ساده‌ی دمای بدن نمی‌توان به وجود عفونت در این گاوها پی برد. وقتی اسیدوز رخ می‌دهد شدت و وخامت متریت در دام را بیشتر می‌کند.

رکوردهای دقیق و ثبت رکورد مداوم بسیار مهم است که حتی در دامداری‌های پیشرفته نیز ممکن است نادیده گرفته شود. داشتن رکورد به ما می‌گوید که تعداد ناهنجاری‌های رخ داده آیا در دامنه‌های قابل قبول است یا خیر و اگر نیست نسبت به تصحیح برنامه‌های دوره انتقال اقدام نماییم.

داشتن یک برنامه تازه‌زای خوب می‌تواند کمبودهای برنامه‌های دوره انتقال را تا حد زیادی جبران نماید!

 

یک مثال عملی از گله‌ای در آمریکا که پس از اجرای برنامه گاو تازه‌زا پیک تولیدش افزایش یافت؛ افزایش بیشتر وقتی مشاهده شد که یک گروه تازه‌زا نیز ایجاد کرد.

 

نمونه فرم ارزیابی و معاینه گاو بیمار:

درخت تصمیم گیری گاو تازه‌زا و پروتوکل درمانی:

گاوهای طبیعی

گاوهای با در جه حرارت طبیعی (38.3 تا 39.2)

پروتوکل A

ظاهر گاوها طبیعی به نظر می‌رسد، گوش­‌ها طبیعی- وضعیت سلامتی را به طور روزانه و به مدت 12 روز بررسی کنید.

گاوهای بیمار

همه گاوهای بیمار باید روزانه و به طور فیزیکی معاینه شوند.

گاوهایی با دمای 3/38 > درجه سانتی گراد

پروتوکل B

گاوها ظاهراً بیمارند (کلسیم/منیزیم پایین): اگر شوک شدید باشد، 2-1 بطری تزریق داخل وریدی کلسیم-منیزیم کنید، و همیشه به دنبال تزریق داخل وریدی کلسیم یا به عنوان درمانی برای گاوهای با شوک متوسط، از یک محلول نوشیدنی گاو تازه‌­زا که حداقل حاوی کلسیم و منیزیم است استفاده کنید. هم چنین 10 سی سی پردیف (Predef) داخل عضلانی یا دگزامتازون یک بار برای کتوز بدهید. اگر متریت سمی است به پروتوکل E اقدام کنید.

گاوهایی با دمای 4/39 < درجه سانتی گراد پس از روز 3 شیردهی

پروتوکل C

ظاهر گاوها طبیعی است:

اگر رحم سمی است، دما بین 39/4 تا 40، اکسنل 2 سی سی به ازای هر 45 کیلوگرم وزن بدن زیر جلدی به مدت 3 روز (یک روز اضافی پس از برطرف شدن علایم) بزنید. اگر تب کاهش نیافت یا علایم برطرف نشد، به پروتوکل D اقدام کنید.

D پروتوکل

گاو بیمار و/یا دما بالای 40  و رحم سمی است:

از آنتی بیوتیک‌های بتالاکتام (گونه پنی سیلین) در بیشینه مقدار عملی به مدت 3 روز استفاده کنید (یک روز اضافی پس از برطرف شدن علایم). همچنین جهت کاهش تب به مدت 2 روز   10سی سی فلونوکسن مگلوماین (بانامین (Banamine) داخل وریدی یا به صورت عضلانی بدهید. ضمناً برای افزایش اشتها به مدت 3 روز و هر روز 20-40 سی سی ویتامین‌های B. محلول‌­های نوشیدنی گاو تازه‌زا نیز باید داده شود.

گاوهایی با دمای 3/38 > درجه سانتی گراد و بیمار

پروتوکل E

گاو در ظاهر بیمار به نظر می‌­رسد: با گوش‌­های سرد و رحم سمی.

از پروتوکول B، یعنی کلسیم نوشیدنی +/- تزریق وریدی کلسیم به اضافه پروتوکل C، یعنی اکسنل، استفاده کنید.

دستورالعمل معاینه پیش گیرانه گاوهای تازه زا به طور روزانه

.روز1 (روز زایش): به طور انتخابی یا حداقل برای تمام گاوهایی که سخت زایی یا مشکلات متابولیکی در زمان زایش داشت

پروپیونات کلسیم 450 گرم، سولفات منیزیم آبدار 550 گرم، کلرید پتاسیم 630 گرم، نمک 820 گرم، و 340 گرم (12 اونس) پروپیلن گلیکول در 19 تا 38 لیتر آب ولرم حل کرده و بنوشانید.

درجه حرارت بدن در روز 2:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز 3:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز 4:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

درجه حرارت بدن در روز 5:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز 6:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

درجه حرارت بدن در روز 7:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز 8:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

درجه حرارت بدن در روز 9:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز 10:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

درجه حرارت بدن در روز 11:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

درجه حرارت بدن در روز 12:________ وضعیت سلامتی/ مشاهدات:

لمس رحم از طریق راست روده- طبیعی یا سمی:

لوتالایز (از بین برنده جسم زرد) برای درمان پیومتر.

روز 26 لوتالایز برای درمان پیومتر.

(هدف اولیه این تزریق لوتالایز، کمک به به پاک نمودن هر گونه عفونت رحمی برجای مانده است، اما زمان آن نیز می­‌تواند اندکی تغییر یابد [روز 22 تا 28] تا همچنین بتواند به عنوان تزریق اولیه برای برنامه­‌های کنترل شده تولید­مثل نظیر پری سینک به کار رود.)