با توجه به فصل خرید و فروش یونجه لازم بود تا مطلب مختصری در مورد چین های مختلف یونجه ارائه کنیم تا کسانی که اطلاع کافی از تفاوتهای آنها با هم ندارند از این مقاله سود ببرند.

دکتراحسان محجوبی، 19 خرداد 93

یونجه یک گیاه چندساله است که کربوهیدرات (نشاسته و قند) را در تاج و ریشه خود ذخیره می کند. این گیاه از ذخایر خود برای رشد مجدد هم در بهار و هم به دنبال برداشت استفاده می کند. وقتی ارتفاع یونجه حدود 15 تا 20 سانتی متر است، گیاه شروع به جایگزینی مواد در ریشه می کند. ذخایر بیشتر کربوهیدراتی موجب رشد بیشتر پس از هر بار چیدن یونجه می شود.

برای حداکثر کردن کردن سود حاصل از برداشت محصول، شخص باید از روابط داخلی بین تولید علوفه، کیفیت علوفه، و قوام ایستایی محصول اطلاع داشته باشد. مرحله بلوغ در زمان برداشت مهمترین عامل تاثیرگذار بر کیفیت علوفه است. همانطور که محصول بالغ تر می شود، کیفیت علوفه کم میشود و غلظت الیاف آن بیشتر می گردد. اگر به منظور تولید بیشتر یونجه برداشت آنرا به تعویق بیندازیم، کیفیت آن کاهش یافته و به پایینتر از آن حدی میرسد که برای عملکرد بهینه دام لازم است.

عواملی که کیفیت را تحت تاثیر قرار می دهند عبارتند از: خوشخوراکی، مقدار مصرف، قابلیت هضم، مقدار مواد مغذی موجود در علوفه، و عوامل ضد تغذیه ای. بلوغ در زمان برداشت خوراک مصرفی را تحت تاثیر قرار ی دهد چرا که همانطور که فیبر افزایش می یابد خوراک مصرفی کم می شود، و با افزایش الیاف نرخ هضم نیز کمتر می شود.

نسبت ساقه به برگ مهمترین معیار در قضاوت کیفیت یونجه است. حداکثر تولید یونجه در مرحله نهایی گلدهی اتفاق می افتد در حالی که بالاترین کیفیت در زمان پیش از گلدهی است. برای چین اول در بهار کیفیت علوفه ممکن است 4 تا 5 واحد بر مبنای ارزش نسبی علوفه (RFV) در روز تغییر کند. تاخیر در برداشت بهار منجر به کاهش کیفیت علوفه می گردد. همچنین اگر تمام علوفه آماده برداشت در یک روز است، برداشت در چندین روز نیز منجر به کاهش کیفیت آن می شود.

برای برقراری توازن بین مقدار تولید و کیفیت محصول باید تصمیم گیری درست انجام داد. برای بالاترین کیفیت، یونجه چین اول در اوایل مرحله شکوفه دهی (نه گلدهی) برداشت می شود و بقیه چین ها (2 و 3) در اواسط مرحله شکوفه دهی برداشت می شوند. چیدن مداوم یونجه در اوایل مرحله شکوفه دهی پایداری ایستایی یونجه را از بین خواهد برد. معمولا بین 28 تا 33 روز بین چین اول و دوم فاصله است و بین مابقی چین ها چیزی در حدود 30 تا 35 روز. به دلیل تغییر سریع در کیفیت علوفه (به ویژه برای چین اول) علوفه باید ظرف 3-4 روز برداشت شود. همچنین چین آخر پاییز توصیه نمی شود چرا که یونجه باید پیش از زمستان اقدام به ذخیره مواد مغذی کند.

توصیه دانشگاه کرنل این است که یونجه چین یک در اوایل گلدهی برداشت شود و چین 2 و 3 در فواصل 6 تا 7 هفته ای برداشت شوند. اما برخی دیگر فواصل 35 تا 40 روزه را برای چین 2 و3 در تابستان توصیه کرده اند. با توجه به تقاضای زیاد برای یونجه به تدریج فواصل برداشت کم شده است و شما به ندرت در مرحله گلدهی یونجه را برداشت می کنید و عمدتا در اواخر دوره شکوفه دهی برداشت می شود. برخی عقیده دارند روزهای گرم سال نیز ممکن است باعث کاهش قابلیت هضم الیاف یونجه شود. یک دلیل آن ممکن است بخاطر تنفس سلولی و مصرف قند توسط سلول باشد. یونجه در اوایل گلدهی (یعنی پیش از باز شدن شکوفه ها) حدود 18 درصد پروتئین خام دارد.

در ایران تعداد چین های یونجه از 3 تا برخی مناطق 10چین می باشد که بستگی به آبیاری و فراهمی آب دارد.

ویژگی های کلی چین های مختلف:

چین1: دارای دانه و علف بیشتری است و به یونجه علفی معروف است. در صورتی که دیر برداشت شود و بالغ باشد، می تواند خیلی ساقه محمی داشته باشد. برگ کمتری نسبت به چین های بعدی دارد. در صورتی که تمیز باشد مواد مغذی بسیاری دارد. چین 1 عموما پروتئین کمتری نسبت به چین 3 دارد.

چین 2: تمیز است و معمولا ساقه کوتاه تری دارد. نسبت ساقه به علوفه از چین1 بیشتر است و معمولا نسبت به چین 1پروتئین کمتری دارد. معمولا مواد ضد مغذی با چین اول برداشت شده اند و این چین می تواند انتخاب خوبی باشد.

چین 3: معمولا بهترین نوع یونجه است.

چین4 و 5: ساقه بیشتری دارد و مقدار برگ آن کمتر است.

باید به خاطر داشت که نظرات در مورد کیفیت چین های مختلف یونجه متفاوت است و این مقاله فقط یک راهنمای کلی ارائه می دهد.