در یکی از ویزیت هایی که به طور مستمر توسط گروه دامدار برتر صورت می گیرد سوالی مبنی بر دلایل پنومونی در گوساله ها و راهکارهای پیشگیری و در مان آن مطرح شد.

لازم دیدم که مقاله ای در این خصوص بر روی سایت قرار دهم شاید مورد استفاده سایر کارشناسان و مدیران دامداری قرار بگیرد.

پنومونی یک بیماری چند-عاملی است و تشخیص دلیل اصلی آن بسیار مشکل است. اغلب گوساله های درگیر دارای تب (حدود 39/4 درجه سانتی گراد) و نرخ تنفس بالا (بیش از 60 تنفس در دقیقه) می باشند. باید دمای بدن همه گوساله های مشکوک به پنومونی گرفته شود. سرفه و ترشحات بینی نیز از علایم آن می تواند باشد و باید با دقت تفسیر شود چرا که دلایل دیگری نیز می تواند داشته باشد. گوساله ای که فقط سرفه می کند بدون آنکه تب داشته باشد یا سرعت تنفس بالایی داشته باشد، فقط نیازمند هوای تازه است ونه آنتی بیوتیک. باید بخاطر داشت که در درمان پنومونی نباید از پنی سیلین استفاده کرد، چراکه میکروب های مولد این بیماری به پنی سیلین پاسخ نداده و موجب وخیم تر شدن ماجرا می شوند.

پنومونی دلیل مرگ بیش از 21 درصد از گوساله های پیش از شیرگیری و بیش از 50 درصد گوساله ها پس از شیرگیری است. تشخیص دیر هنگام پنومونی یکی از دلایل اصلی نقص در مواجه با این بیماری است. در نهایت درمان طولانی تر و اثرات منفی آن بیشتر می گردد. معمولا پنومونی را به عنوان بیماری پس از شیرگیری در نظر می گیرند ولی این درحالی است که بسیاری از گوساله های پیش از شیرگیری درگیر آن می شوند. نوع بستر و جایگاه، تعداد پن های گوساله، ابعاد جایگاه، مقدار و وضعیت بستر، الگوهای ورود و خروج گوساله ها به پن، محل نگهداری و تخلیه غذای باقیمانده و فاصله آن تا پن ها، و تراکم دام همه و همه اثر مهمی بر روی بیماری های تنفسی دارند. در مطالعه ای که اخیرا در مجله دیری ساینس چاپ شده است، نشان داده شد که نگهداری گوساله ها در فضای بیرون موجب کاهش بار میکروبی و بیماری های تنفسی می شود.

اگر دلیل مشکلات تنفسی چیزی به غیر از موارد تنفسی باشد، توانایی در حل مشکل پنومونی در گوساله ها با تاخیر مواجه خواهد شد.           بررسی مشکلات پنومونی بدون در نظر گرفتن برنامه واکسیناسیون کار درستی نیست. برای تشخیص زودهنگام موارد پنومونی به راهنمای اسکور سلامتی گوساله مراجعه نمایید. اسکور 2 و 3 دارای پنومونی هستند و باید به آنها رسیدگی شود. هدف داشتن کمتر از 10 درصد گوساله ها در هر گروه است. یعنی کمتر از 10 درصد گوساله ها اسکور 2 داشته باشند و کمتر از 10 درصد نیز اسکور 3.

پیشگیری از پنومونی

– مدیریت آغوز: همه گوساله ها باید در 4- 6 ساعت اول پس از تولد حدود 4/5 لیتر آغوز مصرف کنند تا ایمنی لازم را به دست آورند. مهم ترین قدم در هر برنامه مدیریت سلامت گوساله، داشتن برنامه موفق مدیریت آغوز است.

– تهویه مناسب: آیا اصطبل پرورش گوساله شما از تهویه مناسبی به ویژه در تابستان برخوردار است؟ در آب و هوای سرد اغلب پنومونی دیده می شود ولی نه به دلیل سرما بلکه به دلیل تراکم زیاد و نبود تهویه کافی. اگر شما هم سطح گوساله قرار گرفتید و بوی آمونیاک به مشامتان رسید، شما با مشکل جدی تهویه هوا روبرو هستید.

– واکسیناسیون: چندین واکسن پنومونی در بازار وجود دارند. برخی از آنها برای مقابله با باکتری های اصلی ایجاد کننده پنومونی است (مثل پاستِرِلا) و برخی دیگر برای ویروس های تنفسی است که موجب پنومونی میشوند (مثل IBR، BVD، PI3، BRSV). به خاطر داشته باشید که تجویز درست واکسن و و نگهداری و ذخیره مناسب واکسن در بهبود برنامه واکسیناسیون بسیار مهم است. هیچ برنامه واکسیناسیونی ضعف برنامه مدیریت آغوز را تصحیح نخواهد کرد.

– تغذیه: برای داشتن یک سیستم ایمنی خوب، گوساله باید روزی نیم کیلو افزایش وزن داشته باشد. خورانیدن حدودا 2 لیتر شیر در روز (در 2 وعده) برای رشد و سلامت گوساله کافی نیست. گوساله ها باید حدوا 6 تا 8 لیتر شیر در روز بخورند، دسترسی آزاد به آب و خوراک داشته باشند تا بتوانند سالم بمانند. این حقیقت ساده را فراموش نکنید که گوساله باید رشد کند تا سالم بماند و در بسیاری موارد ما میبینیم که تغذیه ناکافی دلیل اصلی بیماری های گوساله است.

در هر موردی تعیین دلیل اصلی پنومنی بسیار مهم است.