کروم

مواد معدنی عناصری هستند که وجود آن ها برای حیات و اکثر فعالیت های سوخت و ساز بدن ضروری است. تقریبا 65-60 درصد وزن بدن یک دام را آب، 35-30 درصد کربوهیدرات ها، پروتئین ها و چربی و 5 درصد باقی مانده را مواد معدنی و ویتامین ها تشکیل می دهند. به طور کلی مواد معدنی مورد نیاز دام 14 عدد می باشد؛ که به دو دسته ی پر نیاز از جمله کلسیم، فسفر، سدیم، پتاسیم و… (مقدار نیاز بیش از 100 میلی گرم در کیلوگرم جیره) و کم نیاز مانند مس، روی، کروم، کبالت و… (مقدار نیاز کمتر از 100 میلی گرم در کیلوگرم جیره) تقسیم می شود. پژوهش ها حاکی از آن است که کاهش تولید در حیوانات عمدتا به دلایل مربوط به فاکتورهای تغذیه ای است و از این مقدار حدود 40 درصد در ارتباط با عدم تعادل مواد معدنی در جیره می باشد.

طی 40 سال اخیر، کروم توسط متخصصین تغذیه به عنوان یک ماده مغذی ضروری برای انسان و حیوانات مورد توجه قرار گرفته است. کروم اغلب به دو فرم سه و شش ظرفیتی وجود دارد. فرم سه ظرفیتی دارای ایمنی بالا بوده و برای فعالیت های آنزیمی خاص و تثبیت پروتئین ها و نوکلئیک اسیدها لازم می باشد، در حالیکه کروم شش ظرفیتی منشا صنعتی داشته و معمولا دارای سمیت است.

تحقیقات نشان داده اند که نقش اصلی کروم در متابولیسم، افزایش برداشت گلوکز توسط بافت ها است. مکمل کروم، اثرات منفی ناشی از استرس های محیطی را کاهش می دهد. کروم جزئی از فاکتور GTF (فاکتور تحمل گلوگز) نیز می باشد که به کنترل اشتها، هایپوگلایسمی و جذب پروتئین کمک کرده و نقش حفاظتی در برابر بیماری های قلبی و دیابت ایفا می کند. اثرات سودمند کروم تحت شرایط استرس هورمونی، محیطی و تغذیه ای به طور موثرتری دیده می شود.

مطالعات شواهدی مبنی بر نقش فیزیولوژیک و تغذیه ای کروم به عنوان یک ریزمغذی در تغذیه ی طیور ارائه می کنند. اساسی ترین نقش این ماده در متابولیسم، تقویت اثر انسولین می باشد. کروم از طریق افزایش دسترسی به گلوکز و در نتیجه بهبود مصرف گلوکز، انرژی بیشتر برای تولید مثل، نگهداری، رشد، سیستم ایمنی و… در اختیار سلول ها قرار می دهد.

کروم و انسولین

زمانی که دام جیره ی حاوی کربوهیدرات ها را مصرف می کند، طی فرایندهای متابولیسم داخل بدن، کربوهیدرات ها به گلوکز شکسته می شوند. گلوکز وارد جریان خون شده و به ارگان های مختلف منتقل می شود. هنگامی که خون حاوی گلوکز به پانکراس می رسد، سلول های بتای این ارگان سطوح بالای گلوگز خون را تشخیص داده و به منظور پایین آوردن آن شروع به ترشح انسولین می کنند. آن گاه گلوکز و انسولین از جریان خون خارج شده و وارد بافت ها می شوند تا در این صورت سلول های بدن گلوگز مورد نیاز خود را دریافت کنند.

اکثر سلول های حیوانی دارای رسپتورهای انسولینی روی سطح خود هستند. انسولین مانند کلیدی عمل می کند که قفل سلول را برای ورود گلوکز به آن باز می کند. کروم، برای فعالیت بهینه ی گیرنده ی انسولین نیاز است، به گونه ای که سبب ورود گلوکز بیشتر به سلول می شود. 4 مولکول کروم می تواند به کرومودولین در یک گیرنده ی انسولین متصل شود که منجر به اختلاف 8 برابری در فعالیت گیرنده ی انسولین می گردد.

افزودن مکمل کروم به جیره، کروم بیشتری را برای فعالیت گیرنده ی انسولین فراهم می کند و در نتیجه گلوکز بیشتر در دسترس سلول قرار می گیرد. گلوکز بیشتر، انرژی بیشتری برای عملکرد مناسب سلول ایجاد می کند.

کروم و استرس

NRC (1997) مکمل کروم را برای حیوانات تحت شرایط استرس های محیطی پیشنهاد می کند. تاثیر کروم در کاهش استرس به خوبی شناخته شده است. فاکتورهای استرس منجر به تحریک هیپوتالاموس و در نتیجه تولید فاکتور آزاد کننده کورتیکوتروپین می شود که به دنبال آن غده هیپوفیز هورمون های آدرنوکورتیکوتروپیک ترشح کرده و این هورمون ها، تولید و آزادسازی کورتیکواستروئید ها از غده فوق کلیه را تحریک می کنند.

کورتیکوئیدها سبب سرکوب سیستم ایمنی، کاهش غلظت پروتئین های پلاسمایی، افزایش گلوکز خون و نهایتا کاهش برداشت گلوکز توسط بافت ها می گردد. همچنین کلیه ی فاکتورهای القا کننده استرس، ترشح کروم در ادرار را افزایش می دهند. مطالعات، کاهش حساسیت به استرس را در حیواناتی که مکمل کروم مصرف می کنند تایید کرده اند.

تداخلات

کروم با داروهایی نظیر آنتی اسیدها، کورتیکواستروئیدها، NSAID ها و همچنین با سایر مواد معدنی مانند آهن و پتاسیم تداخل دارد.

چرا پروپیونات؟

فراهمی زیستی یک ماده معدنی اولین قدم برای روند جذب مناسب آن ماده و متعاقبا اثربخشی آن می باشد. طی فرایند جذب، مواد معدنی به مولکول های ساده تر تجزیه می گردند، بنابراین یک ماده ی معدنی برای داشتن جذب بالا و به دنبال آن بهبود بخشیدن به وضعیت دام باید دارای شرایط زیر باشد:
1- حلالیت خوب
2- مقدار تجزیه ی بهینه
3- زمان تجزیه ی بهینه
4- فراهمی زیستی بالا و نهایتا جذب بهینه

فراهمی زیستی بالا منتج به در دسترس بودن بیشتر مواد مغذی به فرم قابل استفاده در حیوانات می گردد. منابع ارگانیک کروم دارای فراهمی زیستی بیشتری (بیش از 10 برابر) نسبت به منابع غیر ارگانیک هستند. منابع ارگانیک اصلی کروم شامل کروم پروپیونات، کروم پیکولینات و کروم نیکوتینات می باشد که کروم پروپیونات فراهمی زیستی عالی و قابل اطمینان دارد.

کروم به فرم کروم پروپیونات، پس از ورود به شکمبه به مقدار اپتیمم و همچنین در بهترین زمان ممکن تجزیه می شود که منتج به رسیدن مقدار کافی از آن به محل جذب اصلی یعنی روده ی دام می گردد. این مساله سبب می شود ترکیب مورد نظر پیش از رسیدن به محل جذب تخریب نشود. مقدار تجزیه و زمان تجزیه هر دو فاکتورهای حائز اهمیت در جذب یک ماده می باشند که در این فرم از کروم هر دو فاکتور به خوبی در نظر گرفته شده است، زیرا در صورتیکه تجزیه به مقدار کافی ولی در زمان نامناسب اتفاق افتد، ترکیب مورد نظر به محل جذب نخواهد رسید و بالعکس اگر مقدار جذب ناکافی اما در زمان مناسب باشد باز هم جذب بهینه صورت نخواهد گرفت.

شرکت Kemin امریکا در پاسخ به نیاز مشتریان برای ترکیبات خاص و با هدف پیشگیری از بیماری ها اقدام به تولید KemTRACE Chromium کرده است. KemTRACE Chromium منبع ارگانیک کروم (کروم پروپیونات) و اولین محصول از این نوع در بازار می باشد که دارای حلالیت در آب بالا و فراهمی زیستی مطلوب بوده و محصولی مقرون به صرفه و کارامد برای استفاده در دام و طیور است. این محصول در سال 2000 به بازار معرفی و در بیش از 35 کشور جهان به ثبت رسیده است. در سال 2009، FDA اجازه ی مصرف این مکمل در جیره ی گاو وگوساله را صادر کرد و اکنون تنها منبع کروم پروپیونات FDA-reviewed در بازار است. این ترکیب دارای تاییدیه ی CFIA کانادا نیز جهت مصرف در گاو و گوساله می باشد. مکمل کرومیم KemTRACE مجوزهای GMP، FAMI-QS، ISO و HACCP را دارا می باشد.

ریحانه خیری