اسکور بيماریهای تنفسی در گوساله
چه در هنگام تولد و چه پس از آن، اسهال و مشکلات تنفسی، دو بيماری اصلی هستند که منجر به مرگومیر گوسالهها میشوند. اسهال معمولاً در 30 روز نخست پس از تولد، و مشکلات تنفسی در گوسالههای با سن بيش از 30 روز رخ میدهد؛ هرچند امکان بروز آنها در هر سنی امکانپذير است. بر پايهی گزارشهای مربوط به سال 2023، در ایالاتمتحده آمریکا، بیماریهای تنفسی مسئول 21.3 درصد مرگومیر در گوسالههای شیری پيش از شیرگیری، و 50.4 درصد در گوسالههای از شیر گرفته میباشند. افزون بر مرگومیر، ديگر پيامدهای منفی ناشی از بیماریهای تنفسی، عبارتند از: هزینهها و نیروی کار صرف شده برای درمان، کاهش شديد رشد و اُفت باروری.
شناسایی بیماری تنفسی گاو (BRD)
شناسایی زودهنگام بيماریهای تنفسی ممکن است احتمال موفقیت درمان را افزایش دهد و به جلوگیری از کاربرد ناموجه و نامناسب از داروهای ضد میکروب (بهویژه آنتیبیوتیکها) کمک کند. روشهای استانداردِ مرجع برای شناسایی بیماری تنفسی گاو (BRD) در دامهای مرده، عبارتند از: کالبدگشایی همراه با آزمونهای هیستوپاتولوژیکی، میکروبیولوژیکی، مولکولی و بیوشیمیایی.
برای شناسایی BRD در گاوهای زنده میتوان از سونوگرافی و رادیوگرافی قفسهی سینه استفاده کرد. همهی این موارد، نیازمند استفاده از دستگاههای گرانقیمت و نیروی انسانی آموزشدیده هستند.
با توجه به موارد اشارهشده در بالا، برتری عمدهی سیستمهای رتبهبندی بالینی در آن است که به دستگاهها یا آزمونهای شناسایی گرانقیمت نیاز ندارند. نخستین رتبهبندی BRD در سال 1977 بهعنوان ابزاری برای دستهبندیِ شدت BRD در گوسالههای آلوده به ویروس سینسیتیال تنفسی گاوی (BRSV) انجام شد.
در سال 2014، برخی پژوهشگران، سیستمهای رتبهبندی گوناگونی را برای ارزیابی BRD در گوسالههای از شیر گرفته، پیشنهاد کردند. هیچیک از این سیستمهای رتبهبندی BRD نتوانست ارزیابی دقیق و قابلاعتمادی را برای BRD ارایه دهد. در سال 2019 پژوهشگران دانشکدهی کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه کالیفرنیا، موفق به پیشنهاد یک سیستم رتبهبندی دقیق برای BRD در گوسالههای شیرخوار و از شیرگرفته شدند. این سیستم را سیستم اسکور بندی BRD کالیفرنیا یا CA BRD نامیدند. برای گوسالههای شیرخوار، بر پایهی 6 نشانهی بالینی، و برای گوسالههای از شیرگرفته، بر پایهی 5 نشانهی بالینی پایهگذاری شد.
اسکور کل
همهی رتبههای مربوط به این فراسنجهها با هم جمع میشوند تا اسکور کُل به دست آید.
- برای گوسالههای شیرخوار، رتبهی کُلِ برابر 5 یا بیشتر، نشاندهندهی احتمال ابتلای گوساله به BRD میباشد.
- یکی از 5 فراسنجههای مورد ارزیابی برای گوسالههای از شیرگرفته، نوسانهای شبانهروزی دمای مقعد است. اگر گوساله، فاقد نوسانهای دمایی مقعدی باشد، رتبهی کُلِ 1 یا بیشتر، نشاندهندهی احتمال ابتلای گوساله به BRD میباشد. اگر گوساله، دارای نوسانهای دمایی مقعدی 15 (سلسیوس) یا بیشتر باشد، در این شرایط رتبهی کُلِ 2 یا بیشتر، نشاندهندهی احتمال ابتلای گوساله به BRD میباشد.
گردآوری و تدوین: دکتر محمد چمنی