سن در اولین زایش (Age at First Calving, AFC)، هدفی غیر واقع گرایانه
در حالی که به نظر می رسد توافق عمومی بر سن زایش 24 ماهگی به عنوان یک هدف خوب وجود داشته باشد، در عمل رسیدن به این سن گاهی مشکل ساز می شود.
در حالی که به نظر می رسد توافق عمومی بر سن زایش 24 ماهگی به عنوان یک هدف خوب وجود داشته باشد، در عمل رسیدن به این سن گاهی مشکل ساز می شود. برخی گزارشها سنین مختلف AFC را در امریکا بیان کردهاند: 8/25 ماه در سال 1991، 5/25 در 1996، 4/25 در 2000 و 2/25 ماه در 2007. یک دهه کوشش در کاهش 6 ماهگی در AFC اگر چیزی نباشد، پیشرفت زیادی هم نیست! برخی بر AFC 22 ماهگی تاکید میکنند، ولی این که آیا این سن برای همه گله ها هدف باشد سوال برانگیز است. این درست است که برخی تلیسه ها حتی در 20 ماهگی نیز زایش میکنند، اما این به معنی هدف عاقلانه و شدنی برای کل گله نیست، به ویژه اگر این عمل بدون در نظرگرفتن رشد تلیسه و جثه تلیسه صورت پذیرد.
متاسفانه دادههای علمی کمی در این رابطه وجود دارد. یک مطالعه در سال 1986 نشان داد که هر چه وزن بدن از 410 کیلوگرم به 610 کیلوگرم افزایش یابد تولید شیر حدود 1000 کیلوگرم افزایش مییابد. اگر وزن بدن به 660 کیلوگرم میرسید تولید شیر افزایش بیشتری مییافت اما بعد از 660 کیلوگرم تولید کم میشد. مشکل این مطالعه این بود که فقط مربوط به آن دوره بود و تا کنون مطالعه وسیع و قابل مقایسه ای با آن انجام نشده است.
اخیرا مطالعه ای با بررسی دادههای 69145 راس گاو هلشتاین در گله های مختلف و میانگین های تولید مختلف و سن زایش متفاوت چاپ شده است که در جدول زیر خلاصه داده های آن نشان داده شده است.
جدول 1. اثر گلههای با مدیریتهای مختلف بر سن اولین زایش، تولید شیر، چربی و پروتئین اولین شیردهی
نوع گله |
تعداد راس گاو |
سن در اولین زایش |
شیر تولیدی (kg) |
درصد چربی |
تولید چربی (kg) |
درصد پروتئین |
تولید پروتئین (kg) |
3 بار دوشش1 |
14692 |
a 24 |
a 10990 |
a 59/3 |
a 386 |
a 97/2 |
a 323 |
3 بار دوشش2 |
12913 |
b 5/24 |
b 9723 |
b 65/3 |
b 347 |
a 96/2 |
b 286 |
2بار دوشش3 |
20037 |
c 1/25 |
b 9554 |
a 74/3 |
b 350 |
b 03/3 |
b 288 |
2بار دوشش4 |
21503 |
d 6/26 |
c 7953 |
c 76/3 |
c 293 |
c 02/3 |
c 240 |
1 با مدیریت عالی
2 با مدیریت متوسط
3 با مدیریت متوسط
4با مدیریت ضعیف
a,b,c,d نشان دهنده تفاوت بین اعداد در ستون می باشد.
وقتی سن از 23 تا 30 ماهگی افزایش یافت هیچ تغییری در تولید شیر اولین شیردهی مشاهده نشد (جدول 2). ولی زیر 23 ماهگی به طور فزایندهای شیر کاهش مییافت. الگوی مشاهبهی برای تولید چربی و پروتئین مشاهده گردید. صرفنظر از نحوه مدیریت گله، این مطالعه نشان داد تولید شیر برای تلیسه های زایمان کرده در سن 22، 21 و 20 ماهگی به ترتیب به اندازه 166، 370 و 654 کیلوگرم در مقایسه با زایش در 24 ماهگی کاهش مییابد. جدول 2 نشان میدهد که گاوهای زایمان کرده در بین ماههای 20 و 21 و نیز بین ماههای 26 تا 30 درصد چربی شیر بیشتری نسبت به زایمان کردهها در 24 ماهگی داشتند ولی تولید چربی شیر برای تلیسه های زیر 24 ماه کمتر بود.
جدول 2. اثر سن در اولین زایش (AFC) (ماه) بر تولید شیر، چربی و پروتئین اولین شیردهی
AFC |
تعداد راس گاو |
شیر تولیدی (kg) |
درصد چربی |
تولید چربی (kg) |
درصد پروتئین |
تولید پروتئین (kg) |
20 |
413 |
a 8936 |
a 71/3 |
a 325 |
a 03/3 |
a 269 |
21 |
1751 |
a 9221 |
a 68/3 |
a 329 |
3 |
a 275 |
22 |
6194 |
a 9424 |
65/3 |
a 338 |
3 |
a 281 |
23 |
11569 |
9585 |
64/3 |
343 |
3 |
285 |
24 |
13466 |
9590 |
65/3 |
344 |
99/2 |
285 |
25 |
11168 |
9613 |
66/3 |
346 |
99/2 |
285 |
26 |
8481 |
9632 |
b 68/3 |
a 348 |
3 |
287 |
27 |
6132 |
9504 |
b 70/3 |
344 |
99/2 |
282 |
28 |
4387 |
9515 |
b 70/3 |
344 |
98/2 |
282 |
29 |
3150 |
9487 |
b 74/3 |
347 |
99/2 |
283 |
30 |
2434 |
9525 |
b 74/3 |
349 |
99/2 |
284 |
a,b در هر ستون نشان دهنده تفاوت معنی دار از 24 ماهگی است. a نشانگر این است که مقادیر کمتر از 24 ماه به شدت معنی دارند و b نشان دهنده این است که مقادیر بیشتر از 24 ماه معنی دار هستند.
حرف آخر:
این مطالعه مشاهدهای نشان میدهد که زایش در 24 ماهگی ممکن است که هدف بهینه برای اکثر گلهها باشد چرا که سن بیشتر از آن به نظر نمیرسد به طور محسوس شیر تولیدی در کل زندگی یا تولید چربی و پروتئین را تغییر دهد و سن کمتر نیز تولید شیر را کمتر می کند. این برای همه گلهها ممکن است صدق نکند چرا که عوامل مختلفی بر تولید تاثیر دارند. با این همه، رسیدن به همین سن 24 ماهگی نیز برای خیلی از گلهها چالش برانگیز است. به طور کلی باید گفت اگر دنبال زایمان زودتر هستید با برنامه ریزی صحیح و سرعت رشد مناسب به این هدف برسید. یعنی زایمان در سن 20 ماهگی بدون اینکه تلیسه به جثه مطلوبی رسیده باشد با کاهش تولید شیر همراه است. از طرف دیگر زایمان در بیشتر از 24 ماهگی نیز سودی در پی نخواهد داشت و فقط خوراک اضافی و بدون سود به تلیسه داده میشود.