پیام کلیدی: آب دادن به گوساله می تواند به کنترل نفخ کمک کند، و نیز سرعت رشد را بهبود دهد. تا حد امکان در برنامه شیردهی خود ثابت قدم و یکنواخت باشید.

ضمن تبریک سال نو (البته به صورت پیشاپیش) در این مقاله به مواردی اشاره می شود که به پیش گیری از نفخ در گوساله کمک خواهد کرد.

ما هر روز شاهد موارد بیشتری از نفخ در گوساله ها هستیم. این نوع نفخ به طور کامل با نفخ در گاو متفاوت است. وقتی گاو نفخ میکند، گاز در شکمبه حبس می شود و سمت چپ دام باد می کند. اما نفخ در گوساله با تجمع گاز در شیردان (نه شکمبه) ایجاد می شود. گوساله های مبتلا معمولا بین 5 تا 10 روز سن دارند (اگرچه ممکن است تا 21 روزگی هم رخ دهد) و معمولا اسهال ندارند. علائم بالینی شامل امتناع از خوردن شیر، اتساع شکم (نفخ) یا در سمت راست یا در دو سمت بدن و اغلب مرگ می باشد.

اگرچه کاملا از علت آن آگاهی نداریم ولی دلایل زیادی برای وقوع آن مطرح شده است. اول از همه، باید باکتری های تولید کننده گاز در شیردان وجود داشته باشند. این ها شامل میکروارگانیسم هایی مثل کلستریدیوم پرفرانژ، سارکینا ونتریکولی، یا گونه های لاکتوباسیلوس هستند. اما این باکتری ها همیشه در شیردان گوساله ها وجود دارند، پس عوامل دیگری باید درگیر باشند.

اخیرا، نفخ شیردانی به طور آزمایشی با نوشاندن محلولی حاوی مخلوط کربوهیدارتی دارای شیر جایگزین، نشاسته ذرت، و گلوکز در آب در گوساله های هلشتاین ایجاد شده است. نویسندگان پیشنهاد کردند که نفخ شیردانی عمدتا به وسیله تخمیر بیش از حد محتویات پر انرژی در دستگاه گوارش ایجاد می شود. بنابراین، برای ایجاد نفخ ما باید مقادیر زیادی کربوهیدرات قابل تخمیر (از شیر یا شیر جایگزین یا محلول های الکترولیتی پر انرژی) در شیردان همراه با آنزیم های هضمی (تولید شده به وسیله باکتری ها) داشته باشیم.

این فرآیند با هر چیزی که سرعت خالی شدن شیردان را کند نماید بدتر می شود. در حقیقت، خورانیدن محصولات الکترولیتی با اسمولالیتی بالا، شیر جایگزین با اسمولالیته بالا یا هر دو آنها در برخی فارم ها به عنوان دلایل اصلی بروز نفخ بوده اند. این بدین معنا نیست که برنامه های رشد تسریع یافته باید قدغن شوند چرا که آنها سرعت رشد را به شدت بهبود می دهند. اما، ما باید توجه زیادی به نحوه مخلوط کردن و آماده سازی شیر جایگزین داشته باشیم تا مطمئن شویم که حای مقادیر مناسبی آب باشد و اسمولالیته آن بالا نرود (به زبان ساده، شیر غلیظ نشود).

شیر گاو معمولا بین 280 تا 290 میلی اسمول/لیتر اسمولالیتی دارد (برخی بین 270 تا 300 را در نظر میگیرند). این محلول ایزوتونیک است چرا که غلظت آن مشابه خون است. شیر جایگزین یا برخی محلول ها گاهی اوقات هایپر تونیک هستند و باعث جذب آب به داخل دستگاه گوارش می شوند و سرعت عبور را کم می کنند. تحقیقات نشان می دهد که سرعت خالی شدن شیردان در محلول های هایپر تونیک کم می شود. در نتیجه میکروب ها فرصت بیشتری برای تخمیر شیر پیدا می کنند.

به عنوان یک هدف، ما باید تلاش کنیم تا از خورانیدن محلول هایی که اسمولالیتی آن ها بیش از 600 میلی اسمول/ لیتر است جلوگیری کنیم. در تحقیقی در دانشگاه کارولینای شمالی از 20 گله درگیر با نفخ شیردانی مشخص شد که در تمام آن 20 گله اسمولالیته بالای 1000 بود. در همان تحقیق مشخص شد که هیچ کدام از شیرهای جایگزین اسمولالیتی بیش از 600 ندارند به شرط آنکه مطابق دستورالعمل شرکت سازنده آماده شوند. بنابراین استباهات رخ داده در هنگام مخلوط سازی می تواند باعث این مشکل شود.

سایر عوامل مرتبط با نفخ شامل خورانیدن مقادیر زیادی شیر در یک وعده، شیر سرد (یا شیر جایگزین سرد)، آب ندادن به گوساله ها، برنامه زمانی نامنظم شیردادن، و نقص در انتقال فعال می باشد. بنابراین برای فارمهای مشکل دار، بررسی برنامه شیردهی به شدت توصیه می شود. مطمئن شوید شیر جایگزین را درست مخلوط می کنید و در دمای مناسب به گوساله می دهید. برنامه شیردهی نیز بسیار مهم است. اگر 2 بار در روز شیر می دهید فاصله بین وعده ها نباید حتما 12 ساعت باشد. به عنوان مثال اولین وعده در ساعت 8 صبح و وعده دوم در ساعت 4:30 بعد از ظهر می تواند مناسب باشد. اما، سر ساعت شیر دهید و برنامه را عوض نکنید.

سعی نکنید گاز شیردان را با رد کردن شلنگ یا لوله خالی کنید…

افراد بسیاری در این موارد سعی میکنند تا با وارد کردن شلنگ معدی گاز را تخلیه کنند، غافل از اینکه این روش کار آمد نیست چرا که گاز در شکمبه جمع نشده است و در شیردان گیر افتاده است که عملا رساندن شلنگ به شیردان غیر ممکن است.

اگرچه هنوز برای اظهار نظر زود است ولی واکسن هایی وجود دارد که گفته میشود میتواند به پیش گیری از نفخ کمک کند. این واکسن ها در دوره خشکی به گاو زده می شوند و همه آنها بر ضد کلستریدیوم پرفرانژ ایمنی می دهند. آنها آنتی بادی آغوز را افزایش می دهند و عمدتا برای پیشگیری از اسهال کلستریدیایی طراحی شده اند و احتمالا به نفخ هم کمک می کنند.

به طور خلاصه، مهم ترین عامل کنترل نفخ عبارتست از ایجاد یک برنامه شیردهی با ثبات همراه با رعایت دستورالعمل کارخانه سازنده در صورت دادن شیر خشک.